(Αντικείμενα και) Όψεις Εαυτού

Στο βιβλίο που διαβάζω τώρα, το Savage Detectives του Roberto Bolano η αφήγηση δημιουργείται στο μεγαλύτερο μέρος της από φωνές/συνεντεύξεις προσώπων που ξετυλίγουν την πορεία μια όψης του συγγραφέα μέσα σε ένα διάστημα είκοσι χρόνων. Ο Εαυτός δημιουργημένος από τις ηθελημένες ή αθέλητες projections πάνω στα τρίτα πρόσωπα που συλλέγονται από τον ίδιο τον Εαυτό στο πλαίσιο του βιβλίου. Δεν θα μιλήσω άλλο για το βιβλίο μα που μες στις επόμενες ημέρες θα γράψω κάτι πιο ολοκληρωμένο γι’ αυτό.

Αφορμή όμως για την σύνδεση αυτή, στάθηκε αυτό εδώ το πόστ The thin Red Line – ή μάλλον το τμήμα του που αφορά στην έκθεση για την ελληνική τουριστική αφίσσα. Η Ελλάδα με τα μάτια του εαυτού της σχολιάζει ο Αθήναιος. Όχι μόνο: Ελλάδα με την projection του εαυτού της στα μάτια των τρίτων.

Στα οκτώ χρόνια που έζησα στο εξωτερικό (και στα άπειρα ταξίδια που έχω κάνει πάνω στην υδρόγειο σφαίρα), ήμουν αναγκασμένος να έλθω σε στενή επαφή με αυτήν την εικόνα των τρίτων για την Ελλάδα και για τον Έλληνα σε όλο το φάσμα των φυλών και των κοινωνικών και μορφωτικών τάξεων. Ξέρετε, δεν ήταν καθόλου εύκολο να αντισταθώ στο απίστευτο στερεότυπο που ξεχώριζε την Ελλάδα τμήματα στα οποία θα έπρεπε σώνει και καλά να ανήκω. Από την μια μεριά η καθαρά κλασική ελλάδα της αρχαίας εποχής που εγώ ήμουν – και καλά – ο συνεχιστής της, και θα έπρεπε να απαγγέλω πρωί μεσημέρι και βράδυ Πλάτωνα και Θουκυδίδη σε άπταιστη ερασμιακή προφορά. Από την άλλη η Ελλάδα Shirley Valentine του τριχωτού greek kamaki, souvlaki eating, syrtaki dancing, Aristoteli Onassis-like, πιατοσπάστη. Και τέλος η έλλάδα του διασκεδαστή, υπηρέτη, ξενοδόχου, εστιάτορα, τυχαίου φύλακα παραλιών που αν υπήρχε δικαιοσύνη στον κόσμο θα έπρεπε να είχαν δοθεί σε πιο οργανωμένο λαό.

Λυπάμαι που θα το πω μα δεν ανήκω σε καμιά από τις τρείς κατηγορίες ούτε κατά το ελάχιστο. Επίσης λυπάμαι που στην πορεία αυτών των οκτώ ετών που πέρασα στον εξωτερικό συνάντησα τόσο πολλούς έλληνες που προσπάθούσαν με όλη τους την δύναμη να ενταχθούν σε αυτές τις κατηγορίες και να ενισχύσουν αυτά τα στερεότυπα. Καταλαβαίνω πόσο δύσκολο είναι να νιώθεις πίσω από αυτην την Εικόνα πως δεν ανήκεις πουθενά. Καταλαβαίνω το πόσο δύσκολοι είναι να στήσεις την δικιά σου διαφορετική (ας μην την περιγράψω όμως) εικόνα, όχι μόνο για τον προσωπικό εαυτό σου μα και για την ίδια την Ελλάδα, με τρόπο που ξέφευγε κατά πολύ από τις αφίσσες του ΕΟΤ.

Πριν δέκα περίπου χρόνια έτυχε να πέσω πάνω στον παλιό μου καθηγητή Αριστείδη Μπαλτά σε ένα συνέδριο στους Δελφούς (μπαι δε γουαίη, αν υπήρχε δικαιοσύνη στον κόσμο ο Αριστείδης θα έπρεπε να διαφημίζει τα Lexus) όπου ουσιαστικά μοιράστηκε μαζί μας τα ίδια ακριβώς προβλήματα τοποθέτησης της εικόνας του ως έλληνας πίσω από την ζωή του στο εξωτερικό και τουλάχιστον κατάλαβα πως δεν ήμουν ο μόνος που είχε τέτοιου είδους υπαρξιακά προβλήματα. Η άποψη του Μπαλτά ήταν – και ως ένα σημείο συμφωνώ μαζί του – πως αυτή η αντίθεση και τα στερεότυπα οφείλονται στο γεγονός ότι η Ελλάδα δεν είχε ποτέ την φάση του Διαφωτισμού που πέρασε η υπόλοιπη Ευρώπη (ο ελληνικός Διαφωτισμός δεν είχε τόσο σχέση με την επιστημονική αναγέννηση μα κυρίως την σύνδεση της σύγχρονης Ελλάδας με την κλασική Αρχαία Ελλάδα). Ο συσκοτισμός στον οποίο είμαστε ακόμη βυθισμένοι – και μόνο ετερόφωτα λειτουργούμε – είναι τελικά αυτός που προκαλεί τόσο αυτά τα στερεότυπα όσο και τα προβλήματα συνείδησης που είχαμε και οι δύο από ότι φαίνεται ως επιστήμονες στην αλλοδαπή… (Αλλά για περισσότερα στο βιβλίο του Αριστείδη Μπαλτά, ‘Αντικείμενα και Όψεις Εαυτού’).

Update Μόλις μου έστειλαν αυτό:

Advertisement

~ από basileios στο 16 Ιουλίου, 2007.