H σημασία της πλοκής

Ο James Wood, από τους πιο γνωστούς κριτικούς λογοτεχνίας με εμπειρία και παρουσία στην Guardian και το New Yorker, εκδίδει αυτό το μήνα το βιβλίο του How Fiction Works, μια συλλογή από ‘τεχνικά’ κατα βάση κείμενα που σκοπό τους έχουν περισσότερο να παρουσιάσουν μια θεωρία της λεγοτεχνίας σε συδνυασμό με την έννοια του Creative writing.

Στο πλαίσιο αυτής της έκδοσης ο James Wood έδωσε μια συνέντευξη στο Dazed Digital όπου μεταξύ πολλών άλλων αναφέρονται και τα παρακάτω:

I like destroying the tyranny of plot. I always ask people who are recommending me a novel to tell me the entire story right out, and I make a point in my reviews of describing the entire book. I don’t think I need a plot to sustain my enjoyment. Formally speaking, if you really did believe in plot you’d say, «I can’t re-read Anna Karenina because I know what happens.» But it’s obvious that there are deeper, more sustaining beauties underneath. Or if you go to Lear, you know what’s going to happen, but the joy is in seeing new facets. Lear keeps you going throughout a lifetime: when you’re a kid it’s about your father and when you’re a father it’s about you.

Η παραπάνω παράγραφος είναι τόσο πυκνή που σχεδόν κάθε πρότασή της χρήζει συζήτησης και ανάλυσης και έχω αρκετές συμφωνίες και διαφωνίές με την άποψη του James Wood που αφορούν στο θέμα της πλοκής που αξίζει νομίζω να τις αναφέρω εδώ.

Κατ’ αρχάς – αν και επ’ ουδενί δεν μπορώ να ονομάσω τον εαυτό μου επαγγελματία κριτικό λογοτεχνίας – η τακτική που κρατώ στις εδώ κριτικές μου δεν θα μπορούσε να είναι πιο διαφορετική από εκείνη του James Wood. Στις κριτικές μου δεν ασχολούμαι ποτέ με την πλοκή του βιβλίου και ποτέ δεν ρωτάω κάποιον που μου προτείνει ένα βιβλίο την οποιαδήποτε λεπτομέρεια σχετικά με την πλοκή. Ο λόγος όμως είναι πως σε συμφωνία με τον James Wood η πλοκή είναι μόνο η επιφάνεια της ανάγνωσης και δεν είναι η πλοκή από μόνη της που φτάνει να μου ορίσει την σημασία και την σπουδαιότητα ενός βιβλίου. Βρίσκω όμως λίγο αντιφατικό για έναν άνθρωπο που απορρίπτει την σημασία της πλοκής σε επίπεδο να την αναφέρει σαν «the essential juvenility of plot» να χρειάζεται να ρωτήσει την πλοκή για ένα βιβλίο που του προτείνεται.

Σίγουρα δεν μπορώ να μην συμφωνήσω πως δεν είναι η πλοκή εκείνη που μας κάνει να ξανα-διαβάζουμε ένα βιβλίο όπως και δεν είναι η πλοκή της Αννας Καρένινα που με έχει αποτρέψει από το να την διαβάσω. Και πάλι σε συμφωνία με τον Wood σε κάθε δεύτερη ανάγνωση ενός βιβλίου the joy is in seeing new facets (οι προοπτικές που είπα σε παλιώτερο πόστ) και οι δέκατόσες αναγνώσεις μου του Gravity’s Rainbow εκεί ορίζουν την σημασία τους.

Παρόλα αυτά όμως η δεύτερη και τρίτη ανάγνωση όμως ενός βιβλίου δεν έρχεται ποτέ πριν από την… πρώτη. Και αναπόσπαστο κομμάτι της πρώτης ανάγνωσης είναι το άγνωστο της πλοκής που για μένα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ηδονής της ανάγνωσης σε συνδυασμό με όλα τα υπόλοιπα τμήματα της ψυχολογικής και αισθητικής ευχαρίστησης που νιώθουμε διαβάζωντας για πρώτη φορά ένα βιβλίο. Αλλιώς θα μπορούσαμε να διαβάζαμε ένα καλογραμμένο βιβλίο συνταγών μαγειρικής με την ίδια ευχαρίστηση που νιώθουμε διαβάζωντας τον Moby Dick.

Advertisement

~ από basileios στο 11 Φεβρουαρίου, 2008.