‘Nazi Literature in the Americas’, Roberto Bolaño

Το πορτραίτο του αριστερού διανοούμενου βρίσκεται σχεδόν με αυτόματο τρόπο στο μυαλό όλων μας. Ένα πρόσωπο που προέρχεται από μια σειρά ιστορικές διασταυρώσεις με χαρακτηριστικά (τοσο σε επίπεδο όψης όσο και σε επίπεδο πράξης) που προέρχονται λίγο από τον Hemingway, λίγο από τον Sartre, λίγο από τον Camus, λίγο από τον Gramsci, και ίσως και λίγο από τον δικό μας Pablo. Η έννοια όμως το ακροδεξιού διανοούμενου φαντάζει λίγο-πολύ αστεία και σίγουρα δεν ‘ξυπνά’ κάποιο συγκεκριμένο πρότυπο που να σχετίζεται με πράξεις ή με μια γενικότερη σειρά θέσεων που να αφορούν στην ακροδεξιά έκφραση της τέχνης. (Στην Ελλάδα η ιδιωτική τηλεόραση έχει φροντίσει να μας προσφέρει βέβαια κάποια τέτοια πρότυπα…)

Το Σύμπαν που χτίζει ο Bolaño στο πλαίσιο του Nazi Literature in the Americas δημιουργεί κάτι παραπάνω από ένα απλό πορτραίτο. Με ένα πολύπλοκο τρόπο οργανώνει ένα ολόκληρο, σφιχτά δεμένο, λογοτεχνικό σύστημα με συγγραφείς, ποιητές, λογoτεχνικά (και μη) περιοδικά, λογοτεχνικές (και μη) ενώσεις σπόνσορες και proteges που λειτουργεί παράλληλα και εφαπτόμενα στο γνωστό μας λογοτεχνικό σύμπαν.

Το βιβλίο είναι γραμμένο σε μορφή σύντομης (210 σελίδες) εγκυκλοπαίδειας όπου για καθέναν Ναζί λογοτέχνη περιγράφονται τα βιογραφικά του στοιχεία, τα κυριότερα έργα του και η σύνδεσή του τόσο με τον υπαρκτό κόσμο, όσο και με άλλα φανταστικά πρόσωπα (και καταστάσεις) του βιβλίου. Τις σελίδες του διασχίζουν ποιητές και συγγραφείς από το 1890 εως το 2040 (ζουν ανάμεσά μας!) καλύπτωντας ένα περίεργο φάσμα ψυχωτικών (και μή!) καταστάσεων (από την ποιήτρια που κανάκεψε σαν μωρό ο Hitler ως τον Αργεντίνο hooligan και ‘αρχηγό’ της κερκίδας, και τον σχολιαστή των έργων του Sartre…).

Η αλήθεια είναι πως δεν μπορώ να κρύψω τον θαυμασμό μου για τον Bolaño για αυτή του την δημιουργία που εκτός όλων των άλλων στα μάτια μου φαντάζει ως εξαιρετικά γεναία. Στήνοντας αυτό το 100% Borgesιανό βιβλίο κατάφερε να ξεπεράσει τον δάσκαλο του κατά πολύ. Τα φανταστικά σύμπαντα (λογοτεχνικού ή όχι περιεχομένου) του Borges είναι το λιγότερο παιδικά σε δομή σε σχέση με το Nazi Literature in the Americas και δεν μπορώ να μην υποκλιθώ στην μεγαλοφυία του Bolaño.

Τέλος ένα σχόλιο διαφορετικού τύπου: η πλειονότητα των λογοτεχνών που αναφέρει ο Bolaño είναι πρόσωπα των κατωτέρων στρωμάτων του προλεταριάτου (σορρυ και γω συχαίνομαι την έκφραση) που αγγίζουν ή ξεπερνούν τα όρια τού λούμπεν μερικές φορές, σε αντίθεση ίσως με το πρότυπο του αριστερού διανοούμενου / εργάτη του πνεύματος (το οποίο άλλωστε και ο Πουλαντζάς τοποθετεί σε διαφορετική θέση ανάμεσα στους προλετάριους). Η διαπίστωση, μου φαντάζει σημαντική σαν ουσία, τόσο για την γενικότερη άνοδο των ακροδεξιών ιδεών τα τελευταία 10-20 χρόνια όσο και για την λίγο-πολύ ξεπερασμένη σημασία του αριστερού διανοούμενου στην σημερινή κοινωνία.

Advertisement

~ από basileios στο 5 Ιουνίου, 2008.