‘Nervous Conditions’, Tsitsi Dangarembga

Στην σειρά αναγνώσεων αφρικανικής λογοτεχνίας σκεφτόμουν χτες πως αναδεικνύεται πως η αφρικανική λογοτεχνία είναι το εντελώς αντίθετο της γιαπωνέζικης λογοτεχνίας. Ενώ η δεύτερη είναι εξαιρετικά κλειστή, γεμάτη με ‘προϊόντα’ που σκοπό τους έχουν την εσωτερική κατανάλωση, αγνοώντας εντελώς τον υπόλοιπο κόσμο – με τεράστια εξάιρεση τον Μουρακάμι ο οποίος μπορεί να γράφει στα ιαπωνικά μα είναι καθαρά ‘δυτικός’ συγγραφέας – η αφρικανική λογοτεχνία πάσχει από το κόμπλεξ – αν θέλετε – του να προσπαθήσει να παρουσιάσει τον εαυτό της στον υπόλοιπο κόσμο. Ανεξάρτητα από την γλώσσα στην οποία γράφεται το βιβλίο, ανεξάρτητα και από το ίδιο το θέμα του (π.χ. Matigari) φαίνεται η υφή της γραφής να είναι σαν μια γυάλα μέσα στην οποία βρίσκεται κλεισμένη η Αφρική ολόκληρη, και την οποία παρατηρεί ο δυτικός αναγνώστης για την τέρψη του εγκρίνοντας ή όχι τις καταστάσεις με ένα ελαφρύ κούνημα του κεφαλιού. Είναι ίσως τραγικό να αισθάνομαι σαν αποικιοκράτης διαβάζωντας το Matigari, ή το Things Fall apart, βιβλία που η οπτική τους γωνία είναι τέτοια που ανασύρρει αυτό το αίσθημα επάνω μου.

Όμως τα κακά νέα σταματούν εδώ γιατί το Nervous Conditions δεν είναι γραμμένο με αυτό το κόμπλεξ, η γυάλα της παρατήρησης έχει σπάσει και το μόνο που μπορείς να κάνεις σαν αναγνώστης είναι να καταλάβεις τους χαρακτήρες των ηρώων που είναι τόσο καλά διαμορφωμένοι στο βιβλίο, που πραγματικά νιώθεις να τους έχεις μπροστά σου.

Το Nervous Conditions είναι το απόλυτο φεμινιστικό βιβλίο περιγράφοντας τις προσπάθειες για εκπαίδευση μιας έφηβης στην Ροδεσία της δεκαετίας του 60. τα φυλετικά ζητήματα, οι λευκοί, οι αποικιοκράτες είναι εντελώς απόντες από το βιβλίο μια που κάποια πράγματα είναι τόσο universal και τελικά πολύ πιο σημαντικά από την παροδική καταπίεση λόγω χρώματος και φυλής, μπροστά στην μόνιμη και άσβεστη καταπίεση λόγω φύλου.

Το βιβλίο δεν είναι τέλειο, ίσως να είναι χειρότερο σαν γραφή και από το Matigari και το Things Fall Apart. Όμως αναδεικνύει πάρα πολλά χαρίσματα τόσο στην πλοκή και την ανάλυση των χαρακτήρων όσο και στην μοναδικότητα αυτή της οπτικής γωνίας. Πραγματικά χαίρομαι πολύ που διάβασα αυτήν την μεγάλη αφρικανή συγγραφέα.