‘The Children’s Book’, A.S. Byatt

Η περίοδος του τέλους του δεκάτου ενάτου αιώνα και της αρχής του εικοστού είναι κατ’ εμέ μια από τις πολύ ενδιαφέρουσες περιόδους στην ιστορία του ανθρώπου. Μέσα σε μια περίοδο περίπου τριάντα σαράντα ετών συνέβησαν τόσο πολλές ‘επαναστάσεις’, στην επιστήμη, την τέχνη την κοινωνία σε συνδυασμό και με έναν τραγικό σε εξέλιξη παγκόσμιο πόλεμο, αλλάζωντας εντελώς την σκέψη και την μορφή της ζωής του δυτικού ανθρώπου. Έχω ξαναγράψει εδώ αρκετές φορές γι’ αυτήν την εποχή με μεγαλύτερο έναυσμα ίσως το Against the Day του Pynchon που εξελίσσεται περίπου σε αυτήν την περίοδο.

Ένα όμως χαρακτηριστικό της περιόδου αλλαγής είναι πως καμιά από τις επαναστάσεις αυτές δεν συνέβη επί βρετανικού εδάφους. Η σχετικότητα και η κβαντομηχανική ήταν καθαρά γερμανική υπόθεση (με μόνο εγγλέζο συμμέτοχο τον Dirac, ο οποίος ήταν… Γάλλος), ο ντανταισμός/κυβισμός/σουρεαλισμός καθαρά γαλλική υπόθεση, η κομμουνιστική επανάσταση καθαρά ρωσική υπόθεση. Η μόνη επανάσταση επί εδάφους της ροζ αυτοκρατορίας εκείη περίπου την εποχή ήταν η εξέλιξη της μηχανιστικής επανάστασης στο πρόσωπο της θεωρίας του Δαρβίνου για την φυσική επιλογή (για την οποία είχα γράψει παλιότερα τον πιθανό λόγο για τον οποίο εμφανίστηκε στην βικτωριανή αγγλία και όχι κάπου αλλού).

Η A.S. Byatt καταπιάνεται στο The Children’s Book με αυτήν την δύσκολη περίοδο αλλαγής από την βικτωριανή στην εδουαρδιανή εποχή (1890-1920 περίπου) προσφέροντας στον αναγνώστη μια διορατική ματιά για μια βρετανική αυτοκρατορία που – και αυτή – αλλάζει, αλλά με τον δικό της διαφορετικό ρυθμό. Δυστυχώς ή ευτυχώς δεν υπάρχουν ‘αν’ στην ιστορία και δεν είναι απλό να σκεφτεί κανείς ποια θα ήταν η εξέλιξη στην βρετανία αν δεν συνέβαινε ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος (που έδρασε σαν καταλύτης για πολλές αλλαγές) αλλά το σίγουρο είναι πως μέσα από το βιβλίο διαφαίνονται όλα τα σπέρματα αλλαγής για πράγματα που την σημερινή εποχή τα θεωρούμε όλοι δεδομένα.

Παρ’ όλα αυτά το The Children’s Book δεν είναι σίγουρα το αγαπημένο μου βιβλίο της A.S. Byatt (μάλλον το Virgin in the Garden κατέχει για μένα αυτή την τιμή) και σε πολλά σημεία ήταν απλώς φλύαρο και βαρετό. Σίγουρα δεν θα το πρότεινα σε κάποιον που δεν γνωρίζει το υπόλοιπο έργο της και μάλλον εκπλήσσομαι για το γεγονός ότι βρέθηκε στη shortlist για το φετεινό Man Booker prize.