Zen, the Art of iPad Maintenance (και τα 5α γενέθλιά του γιου μου)

Αγόρασα τον πρώτο μου υπολογιστή τον Μάιο το 1983, έναν συμπαγέστατο ΤΙ 99/4Α που έτρεχε BASIC, έσωζε και φόρτωνε σε ένα κασετοφωνάκι (νομίζω δεν μπορώ 30 χρόνια αργότερα να ξεχάσω τον θόρυβο των δεδομένων…) και με ανάγκαζε να περνώ ώρες αντιγράφωντας προγράμματα που τότε δημοσίευαν τυπωμένα περιοδικά (όπως το πίξελ και το Πληροφορική και Κομπιούτερ). Από τα πρώτα και πιο σημαντικά μαθήματα που πήρα γι’ αυτόν τον υπολογιστή ήταν πως αν ήθελα να κάνω κάτι ουσιαστικό επάνω του θα έπρεπε να μάθω γλώσσα μηχανής και assembly (περνώντας από ένα στάδιο εκμάθησης Forth) και κατ’ επέκταση να μάθω ακριβως πως δούλευε το εσωτερικό του συμπαγούς κουτιού.

Από τότε άνοιξα, έκλεισα, έφτιαξα (και χάλασα) δεκάδες τέτοια κουτιά, λίγο πολύ χωρίς να προσέχω την διαδικασία ή να τής δίνω περισσότερη σημασία απ’ όση έπρεπε. Άλλωστε όλοι όσοι είχαν υπολογιστή στην δεκαετία του ογδόντα και στις αρχές της δεκαετίας του 90 ξέρουν πως δεν θα μπορούσαν να κάνουν τίποτε χωρίς να τον ‘ανοίξουν’ και να τον πειράξουν. Η συντήρησή του και η αναβάθμισή του ήταν πράγμα που γινόταν in-house από μας τους ίδιους χωρίς την προσφυγή στον ειδικό. Λίγο όπως ήταν είκοσι χρόνια νωρίτερα η συντήρηση ενός αυτοκινήτου ή μιας μοτοσυκλέτας.

Στο Zen and the Art of Motorcycle Maintenance – δημοσιευμένο στο 1974 αλλά στηριγμένο στο ταξίδι που έγινε το 1968 – ο Robert Pirsig αναπτύσσει μια άποψη για τον κόσμο που στηρίζεται στην μηχανική των πραγμάτων, στο να μπορείς να απολαύσεις την μαγεία της συντήρησης μιας μοτοσυκλέτας γιατί γνωρίζεις τον εσωτερικό της κόσμο με έναν Ζεν τρόπο που καθάρει ταυτόχρονα και τον δικό σου. Οι άνθρωποι για τον Pirsig χωρίζονται σε δυο κατηγορίες: στους rational που αναζητούν την λογική αλληλουχία της εξέλιξης και της εσωτερικής δομής των πραγμάτων και τους romantics που απλώς ζουν στον κόσμο χωρίς να ενδιαφερθούν για την λειτουργία και τους νόμους τόσο των αντικειμένων όσο και του ίδιου του κόσμου που τους περιβάλλει. Αν και ο Pirsig αντιλαμβάνεται το απάνθρωπο του μηχανιστικού κόσμου για εκείνον ο δρόμος του Ζεν είναι ένας συγκερασμός και των δύο αυτών απόψεων για την ζωή, που δεν είναι ακριβώς ο μέσος δρόμος μα περισσότερο η αλλαγή της οπτικής γωνίας ανάλογα με την περίσταση.

Ο γιός μου γίνεται σήμερα 5 ετών σε έναν κόσμο στον οποίο κυριαρχουν προϊόντα όπως το iPad: ένα κλειστό κουτί, πολλές φορές πιο συμπαγές από το ΤΙ που είχα εγώ το 1983, ένας κόσμος όπου η γλώσσα μηχανής και η assembly είναι λέξεις που ανήκουν στην προιστορία των υπολογιστών, ένας κόσμος που η έννοια της συντήρησης και της λειτουργίας των αντικειμένων που χρησιμοποούμε είναι πλέον κατά 100% στα χέρια των ‘ειδικών’ – αν δεν βρίσκεται μάλιστα στα χέρια του σκουπιδιάρη. Φυσικά και στον χώρο των υπολογιστών δεν θα περίμενε κανείς σήμερα την γνώση για συντήρηση και λειτουργία στα χέρια όλων, όμως η παρούσα αποτροπή της γνώσης της λειτουργίας των πραγμάτων που κυριαρχεί στην φιλοσοφία της κατασκευής των αντικειμένων είναι – για μένα – τόσο σημαντική όσο και η ίδια η φιλοσοφία – και η επανάσταση – της μαζικής παραγωγής πριν από εκατό περίπου χρόνια.

Γι’ αυτό και για κανέναν λόγο δεν μπορώ να θεωρήσω θετική την εξέλιξη αυτή σε έναν κόσμο που στηρίζεται καθαρά στο φαίνεσθαι εργαλείων τύπου iPad που στερουν ένα πολύ σημαντικό συστατικό από το υποσεινήδητο της κοινωνικής μας δομής. Γιατί τελικά, επεκτείνωντας λίγο παραπάνω τον Pirsig, μπορεί η ζωή των παιδιών μας να είναι πιο εύκολη (convenient) αλλά θα στερείται ποιότητας.

Advertisement

~ από basileios στο 12 Απριλίου, 2010.