‘Madame Bovary’, Gustave Flaubert

Αν θα με ρωτούσε κάποιος για τους λόγους που λατρεύω τα μεγάλα μυθιστορήματα του 19ου αιώνα (με έμφαση στο βικτωριανό μυθιστόρημα) θα έλεγα χωρίς να το σκεφτώ πολύ ότι ο κυριότερος είναι η μοναδική ‘σκηνοθετική’ ανάπτυξη που έχουν τα κορυφαία αυτά μυθιστορήματα και την ισορροπημένα περιγραφική ανάλυση της πλοκής που φροντίζει τόσο να στήσει την σκηνή στον αναγνώστη αλλά ταυτόχρονα να αφήσει την φαντασία του να γεμίσει τα κενά. Αυτή η ισορροπία που αποτελεί δείγμα στυλιστικής και γραφικής ωριμότητας θεωρώ πως είναι η μεγάλη ηττημένη της σύγχρονης λογοτεχνίας – λίγο πολύ με τον ίδιο τρόπο που στην ζωγραφική και στις εικαστικές τέχνες έχουν θυσιαστεί τμήματα του ρεαλισμού για χάρη της concept αναπαράστασης.

Η Μαντάμ Μποβαρύ, γραμμένη το 1857, αρκετές δεκαετίες πριν από την έλευση του κινηματογράφου είναι ένα textbook σεναριακό βιβλίο που ζει αριστοτεχνικά πάνω σ’ αυτήν την λεπτή ισορροπία στήνοντας εικόνες που συνάδουν με την εξέλιξη των γεγονότων ή με την ψυχολογική φόρτιση των ηρώων . Το πιο χαρακτηριστικό ίσως παράδειγμα γι αυτό είναι η σκηνή της άμαξας, όπου η Εμμα Μποβαρύ βρίσκεται με τον εραστή της, και που αντί να περιγραφτεί η ίδια πράξη και η ερωτική σκηνή, ο ‘φακός’ του Φλομπέρ τραβιέται πίσω και περιγράφεται ο ιδρώτας του αμαξά και του αλόγου. Τι αριστουργηματικό, και παράλληλα τόσο έντονο τόσο στην ανάγνωση όσο και στην αίσθηση.

Ο Φλομπέρ στην Μανταμ Μποβαρύ, αντιμετωπίζει τα πάντα με ένα επικριτικό, επιστημονικό βλέμμα, που ταιριάζει στην μηχανιστική αντιμετώπιση της εποχής, που αφ υψηλού χαράζει κάποιες κοινωνικές ‘αρχές’ σε μια εποχή έντονης αναταραχής. Μπορεί το βιβλίο να κατηγορήθηκε ως ανήθικο, αλλά με παράδοξο τρόπο είναι απίστευτα μοραλιστικό, και επικριτικό για την ρομαντική λογοτεχνία και για τις νεοπλουτιστικές ιδέες των νέων αστών της εποχής. Μπορεί αυτή η αντιμετώπιση να είναι πια εκτός μόδας – προτιμούμε την σάτιρα για να μιλήσουμε για τον νεοπλουτισμό και να κοροιδέψουμε την ‘ρομαντική λογοτεχνία’, όμως για την εποχή θα πρέπει να ήταν ένα μικρό σοκ, αντίστοιχο με αυτό της ταινίας Fatal Attraction – που ουσιαστικά πραγματεύεται το ίδιο θέμα από την πλευρά πλέον του σύζυγου και με σύγχρονη πλέον ρητορική.

 Για ποιό λόγο όμως θα άξιζε να διαβάσει κανείς ην Μανταμ Μποβαρύ σήμερα, την στιγμή που οι περιγραφές και αυτή η ισορροπία δεν είναι καν στην ‘μόδα’; Άλλωστε η φεμινιστική επανάσταση των τελευταίων 50 χρόνων έχει ανατρέψει ακόμα και την ίδια την ουσία της πλοκής του βιβλίου: Μια γυναίκα που είναι δυστυχισμένη σ’ έναν γάμο απλά πλέον έχει την οικονομική και κοινωνική δυνατότητα απλά να ξεφύγει χωρίς τους ρομαντικούς θεατρινισμούς της Έμμας που την οδηγούν με ένα διδακτισμό για της αναγνώστριες της εποχής στην καταστροφή. Θεωρώ ότι κανείς θα πρέπει να κοιτάξει πίσω από την άμεση πλοκή του Φλομπέρ, στις λεπτομέρειες των ανθρώπινων σχέσεων που παγιδεύουν ανθρώπους σε καταστάσεις απ΄τις οποίες δεν μπορούν να ξεφύγουν και που τους οδηγούν, όχι απαραίτητα στην καταστροφή, αλλά απλά στην συνειδητοποίηση ότι η πραγματική ζωή δεν έχει τίποτε να κάνει με τα όνειρά μας και τις ευχές μας και λειτουργεί σιγά σιγά συνθλίβοντας μας κάθε ελπίδα για κάτι το καλύτερο. Κι επιπλέον, όποιος δεν έχει ζήσει στην ζωή του έναν απεγνωσμένο έρωτα θα πρέπει δια νόμου να επιστρέψει στην εφηβεία του…

Advertisement

~ από basileios στο 27 Ιανουαρίου, 2014.