‘Ο Μεγάλος Θάνατος του Βοτανικού’, Δημήτρης Μαμαλούκας

Κυριαρχεί μια άποψη σε πολύ κόσμο που γουστάρει να βάζει στεγανά στην λογοτεχνία πως αυτό που λέμε ‘αστυνομικό βιβλίο’ είναι το αρσενικό αντίστοιχο της ‘ροζ λογοτεχνίας’. Ίσως για κάποια βιβλία να ισχύει αυτό – ειδικά σε πολλά που προέρχονται απ΄την σκανδιναβική σχολή όπου και η κουτσή μαρία πλέον φαίνεται να γράφει ένα αστυνομικό μυθιστόρημα για να γεμίσει τα κρύα σκοτεινά της βράδια – παρόλα αυτά ακόμη και η έννοια ‘ροζ λογοτεχνία’ είναι μια κατηγοριοποίηση η οποία τσουβαλιάζει ακόμη και με άσχημο τρόπο πολλά πράγματα (ροζ λογοτεχνία είναι και το Ρωμαίος και Ιουλιέτα, έτσι δεν είναι;).

Απ’ την άλλη πλευρά ξεχωρίζουμε όλοι σχεδόν το ‘νουάρ μυθιστόρημα’ και φιλμ ορίζοντάς το ως απόλυτα ‘ατμοσφαιρικό’ – ενώ στην ουσία αυτό που εννοούμε είναι πως εκφράζει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την εποχή μέσα στην οποία εξελίσσεται – σε συνδυασμό και με κάποιες συγκεκριμένες κλισέ ιδιαιτερότητες (οι οποίες όμως είναι τόσο μα τόσο ωραίες ως κλισέ που θες να τις βλέπεις και να τις ξαναβλέπεις χωρίς να σε κουράζουν). Ο Τσάντλερ, ο Χάμετ, δεν είναι απλά νουάρ μυθιστοριογράφοι είναι χαράκτες (και παραχαράκτες) μιας εποχής η οποία έχει φύγει ανεπιστρεπτί η οποία – αντιμετωπισμένη με έναν ρομαντικό ιδανικό τρόπο βγάζει μια περίεργα άγρια ομορφιά.

Στον Μεγάλο Θάνατο του Βοτανικού του Μαμαλούκα όμως δεν υπάρχει σχεδόν τίποτε ιδανικό. Όλα είναι ψυχρά, μοχθηρά και σκληρά σαν ένα μεταμοντέρνο ιταλικό φιλμ για την μαφία. Αλλά δεν υπάρχει τίποτε πιο πραγματικό απ΄ αυτήν την σκληρότητα για να περιγράψει αυτήν την τόσο σκληρή εποχή των 90ις – που μας οδήγησε με αργά βήματα ως το σήμερα.

Μ’ άλλα λόγια αυτό το ΄έγχρωμο νουάρ’ αναγκάζεσαι σήμερα εκ των υστέρων να το αντιμετωπίσεις σαν ένα καταπληκτικό ποτραίτο της εποχής που δρα σαν μια συνέχεια των 80ις των ¨Λεπτομερειων για το τελος του Κόσμου» του Αρανίτση και των 70ις της «Βιομηχανίας Υαλικών» του Κουμανταρέα – και φτιάχνουν όλα μαζί ένα ψηφιδωτό για την κατάσταση της σύγχρονης Ελλάδας. Και σαν μπόνους υπάρχει και η αστυνομική ιστορία…

Το ξαναλέω δεν μπορώ να είμαι αντικειμενικός για βιβλία φίλων. Όμως νομίζω πως συνολικά αυτό το βιβλίο είναι υπεκτιμημένο. Και η αλήθεια είναι πως θα θελα να το δω σε ταινία. Όχι ελληνικη. Ιταλική. Με τον Βιτόριο Γκάσμαν. Και κάτι μου λέει πως ο Μαμαλούκας θα συμφωνούσε.