‘Terrorist’, John Updike

Στο τελευταίο μου ταξίδι στο Λονδίνο οι φίλοι και οι συνεργάτες, επηρεασμένοι από το τελευταίο τρομοκρατικό χτύπημα επαναλάμβαναν στη συζήτηση ένα θέμα που τους είχε προβληματίσει: πως είναι δυνατόν ένας ένθρωπος ο οποίος παίρνει μια καθαρά αγγλική εκπαίδευση και που δεν ανήκει στο περιθώριο και που δεν είναι καν χαζός να καταλήγει να γίνεται τζιχαντιστής και τρομοκράτης; Ποιός είναι ο δρόμος που οδηγεί από την χαρντ κορ middle class στην τρομοκρατία (και έχει σχέση με οτιδήποτε άλλο από την αφόρητη βαρεμάρα που νιώθει ένας τινέιτζερ όπως αντιμετωπίζει τον κόσμο);

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι καθαρά, πεντακάθαρα, γραμμένη στο πλαίσιο του Terrorist του Updike. Το βιβλίο βασικά έχει καθαρά αυτό το ερώτημα σα σκοπό: να ψυχογραφήσει έναν έξυπνο νεαρό τρομοκράτη μπροστά από το πλαίσιο της σύγχρονης αμερικής (και γενικότερα της δυτικής κοινωνίας) και να χαράξει όλη την αλληλεπίδραση μεταξύ του προσώπου και του πλαισίου που οδηγεί προς την τελική διαμόρφωση. Το εντυπωσιακό με τον Updike στο συγκεκριμένο (αλλά όχι μόνο) βιβλίο είναι ότι με ένα εξαιρετικά οξυδερκή τρόπο χρησιμοποιεί το κλισέ εκεί που χρειάζεται γιατί ακόμα και οι κοινοτυπίες έχουν τουν σημασία τους (και δεν θα ήταν κλισέ αν δεν ήταν επαναλαμβανόμενα παντού). Το ίδιο το βιβλίο όμως είναι πολύ μακριά από μια συνολική κοινοτυπία αλλά είναι μια εξαιρετική καταγραφή της αμερικανικής middle class ζωής με τον τρόπο με τον οποίο ο Updike γνωρίζει τόσο καλά να περιγράφει σε άλλα έργα του (όπως στον Rabbit). H διαφορά όμως ανάμεσα στα βιβία του Rabbit και στο Terrorist είναι στους στρόπους με τους οποίους η εσωτερική σύγκρουση και η middle class αισθητική εμφανίζεται να εξελίσσει την πλοκή αλλά και τους χαρακτήρες των προσώπων. Ο ήρωας του Terrorist θα μπορούσε να ήταν ο ίδιος ο Harry “Rabbit” Angstrom, οι διαφορές δεν είναι μεγάλες και οι διαδικασία που οδηγεί τελικά στην τρομοκρατία φαντάζει εκπληκτικά (και τρομακτικά [excuse the pun]) φυσιολογική…

Θεωρώ, όπως έχει πει αρκετές φορές, τον Updike τεράστιο συγγραφέα και βιβλία σαν το terrorist πίσω από τις απλουστεύσεις της πρωτοεπίπεδης ανάγνωσης οδηγούν σε έναν βαθύτερο αναλυτή της human condition που δεν χρειάζεται τερτίπια κανενός είδους για να περάσει την συντριβή, την πλήξη και το απόλυτο κενό που αντιμετωπίζουμε όλοι μας. Παρόλα αυτά ο Updike δεν κρύβεται πίσω απ΄το δάχτυλο της σοβαροφάνειας (πρέπει να είναι απ΄τους λίγους συγγραφείς που δεν φοβάται να χαμογελάσει ή να γελάσει στις φωτογραφίες) και αναπτύσει την πλοκή και τους ήρωές του με ένα τρόπο που ακριβώς επειδή δεν είναι σοβαροφανής είναι μοναδικός. Το Terrorist τελειώνει με ένα κεφάλαιο που έχει σασπένς σαν ταινία του Χιτσκοκ, ενώ το τέλος είναι άκρως απαισιόδοξο, τόσο για τον ήρωα όσο και για όλους μας που ελπίζουμε και πιστεύουμε σε κάτι.