‘Insatiability’, Stanisław Witkiewicz

Πολύ σπάνια κλείνω την τελευταία σελίδα ενός βιβλίου και αναρρωτιέμαι μες στα επόμενα δευτερόλεπτα για το τι ακριβώς διάβασα. Σχεδόν πάντα υπάρχει η δυνατή αίσθηση της παρουσίας του που αφήνει τα χνάρια στην συνείδηση και στη μνήμη. Όμως κάποιες φορές συμβαίνει το περίεργο του να μην έχεις κανένα αίσθημα. Κι αυτό σημαίνει ή πως το βιβλίο είναι ένα αριστούργημα ή απλά μια ‘μάπα’ που δεν μπόρεσε να μ’ ακουμπήσει σε τίποτε. Η Insatiability – Αδηφαγία στην ελληνική μετάφραση που βγήκε πριν κάποια χρόνια απ΄τον Κεδρο – είναι ακριβώς αυτό το βιβλίο που σ’ αφήνει αναίσθητο στο τέλος, να αναρρωτιέσαι – μετά από πολύ προσπάθεια – για το τι και πως ακριβώς διάβασες μόλις τώρα. Και το σίγουρο είναι πως εδώ πρόκειται για ένα αριστούργημα τεραστίων διαστάσεων.

Από που να ξεκινήσει κανείς γι’ αυτό το βιβλίο (για να τελειώσει δεν υπάρχει περίπτωση). Από την ευφάνταστη διήγηση που οδηγεί σε απρόοπτα, σε αγωνία και σε ένα εντελώς απρόσμενο τέλος; Από την γλώσσα που είναι τόσο πυκνή που σε οδηγεί σε οργασμικές κλιμακώσεις στην ανάπτυξή της (που φαντάζομαι είναι ικανές να τρελάνουν τον μεταφραστή); Ή από την ανάπτυξη των χαρακτήρων οι οποίοι σε αντίθεση με τα συνηθισμένα μοντερνιστικά και μεταμοντέρνα βιβλία εμφανίζονται στον αναγνώστη πλήρεις και πραγματικοί πίσω από το πλέγμα της γλώσσας και των παραγράφων.

Το βασικό ζήτημα στον Witkiewitz και στην Insatiability είναι η απόλυτη βαρετή πτώση της δυτικής κοινωνίας με το πέρασμα του χρόνου και σε συνδυασμό με την αντιπαράστασή της με την ψυχρή ανάπτυξη του οκοκληρωτισμού. Ο Βιτκιεβιτζ μεσα στην δεκαετία του 30 ζει βλέποντας απ΄το δεξί του χέρι την κομμουνιστική ισοπέδωση και από το αριστερό του την ναζιστική τανάλια που σπρώχνουν και οι δύο σαν την οδοντόκρεμμα έξω απ΄το σωληνάριό της την όποια ισορροπία υπήρχε στην διεφθαρμένη από πριν κοινωνία της Πολωνίας (αλλά όχι μόνο). Μ’ αυτό το δεδομένο η ίδια η παρουσία του ολοκληρωτισμού φαντάζει στον Witkiewitz απόλυτα φυσιολογική – πίσω κι από το πέπλο της πλύσης εγκεφάλου που δέχεται το σύστημα – αλλά ταυτόχρονα και πικρά αναπόφευκτη. Ο ίδιος ο Witkiewicz, μια πραγματική πολυεπίπεδη ιδιοφυία, αυτοκτονεί την μέρα που τα σοβιετικά στρατεύματα εισβάλουν στην Πολωνία.

Τέλειωσα αυτό το βιβλίο εδώ και περίπου ένα μήνα κι όμως δεν έβρισκα λόγια για να περιγράψω αυτή την κατάσταση της αναιδούς απουσίας πίσω απ΄το τέλος αυτού του βιβλίου. Αναμφισβήτητα πρόκειται για ένα πολύ δύσκολο και δυσνόητο βιβλίο, αναμφισβήτα πρόκειται για ένα βιβλίο που θα ξενίζει τόσο με την κυνικότητα όσο και με την πλοκή του. Αλλά αναμφισβήτητα πρόκειται για ένα τεράστιο αριστούργημα που θα ήθελα να ξαναδιαβάσω σύντομα. Μήπως και με την δεύτερη ανάγνωση νιώσω κάπως διαφορετικά στο τέλος του.

Advertisement

~ από basileios στο 10 Νοεμβρίου, 2017.