‘HHhH’, Laurent Binet

Το έχω ξαναγράψει θαρρώ αρκετές φορές πως θεωρώ ότι ένα απ’ τα περίεργα της σύγχρονης ανθρώπινης φύσης είναι η ανάγκη της να αντιληφθεί το πλαίσιο (και τα πλαίσια) της ανθρώπινης Ιστορίας με μια μορφή εξωτερικής περιγραφής που προσπαθεί να προσoμοιώσει την πραγματικότητα αλλά από την άνεση της μουσειακής αναπαράστασης, ή της ανάγνωσης μέσα στις αναπαυτικές πολυθρόνες (με συνοδεία από σέλφι πλέον…). Το ιστορικό μυθιστόρημα και η ανάπτυξή του τα τελευταία χρόνια σε έντονο ανταγωνιστή της ανάγνωσης της πραγματικής ιστορίας πέφτει σ’ αυτό το πλαίσιο προωθώντας στον αναγνώστη λεπτομέρειες της ιστορικής πραγματικότητας μες απ΄την φαντασία του συγγραφέα, που όμως η αλήθεια είναι πως λίγο έχουν να κάνουν με την πραγματικότητα, λίγο έχουν να κάνουν με την ιστορία αλλά και λίγο έχουν να κάνουν και με την τοποθέτηση του αναγνώστη μέσα στο πλαίσιο στο οποίο περιγράφουν. (Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα πολυβραβευμένα και πολυδιατυμπανισμένα βιβλία της Hilary Mandel που αντιμετωπίζονται από πολλούς αναγνώστες σαν Ιστορικά κείμενα… Πέρα απ’ το όποιο λογoτεχνικό ταλέντο η συγκεκριμένη μετάθεση του Ιστορικού μυθιστορήματος στην θέση της Ιστορίας είναι μάλλον ένα αμάρτημα το οποίο θα πρέπει κάποια στιγμή να ποινικοποιηθεί.)

Η ουσία όμως είναι πως όσο ρεαλιστική να είναι η περιγραφή των βιβλίων που διαβάζουμε, όσο πιο virtual reality και να γίνονται τα βιβλία μας, όσο πιο Real 3D και να γίνονται οι ταινίες μας, η διείσδυσή μας στο ιστορικό παρελθόν δεν μπορεί να γίνει με κανέναν τρόπο γιατί απλά δεν έχουμε τίποτε να χάσουμε και απ΄την άνεση της πολυθρόνας του Δυτικού Πολιτισμού ό,τι και να διαβάσουμε για το παρελθόν παραμένει στο στάδιο της απλής μικροαστικής διασκέδασης που μες στην έλλειψη οποιασδήποτε άλλης συγκίνησης (και συμπάθειας) μας τονώνει να παίρνουμε εξ αγχιστείας την αδρεναλίνη και την αγωνία κάποιων εκ των ηρώων μας.

Το καταπληκτικό είναι ότι διαβάζοντας το HHhH του Binet βρίσκω ότι και ο ίδιος ο συγγραφέας αντιλαμβάνεται ακριβώς αυτό και πως περιγράφοντας ένα ιστορικό γεγονός στο πλαίσιο του βιβλίου – και συγκεκριμένα την δολοφονία του Reinhard Haydrich στην Πράγα το 1942 – δεν μπορεί να καλύψει τα κενά που η συγκεκριμένη δολοφονική ενέργεια του προκαλεί και γι’ αυτό η περιγραφή όσο και ακριβής και με όλες τις δυνατές λεπτομέρειες και να γίνει θα είναι τελικά ατελής. Ο Binet γνωρίζει πως οι πολλές πληροφορίες πάνω σε ένα Ιστορικό γεγονός ανασύρουν περισσότερες ελεύθερες παραμέτρους με αποτέλεσμα να προκαλούν περισσότερη σύγχυση και να περιορίζουν αντί να επεκτείνουν την περιγραφή και το συναίσθημα. Και ακριβώς εδώ είναι η συντριβή στην συγκεκριμένη ανάπτυξη της Ιστορίας: δεν έρχεται στους ίδιους τους ήρωες των οποίων καλώς ή κακώς η πορεία ήταν απ΄την αρχή προδιαγεγραμμένη πίσω απ΄το ιστορικό τους πλαίσιο, αλλά έρχεται στον συγγραφέα ο οποίος είναι αναγκάσμένος να παραδεχτεί την αδυναμία του και την ατέλεια του δημιουργήματός του και ηττημένος να αποχωρήσει.

Η ατέλεια όμως της προσπάθειάς του είναι στο τέλος επιτυχία του ίδιου του βιβλίου και πραγματικά μονάχα να το χειροκροτήσω μπορώ γι’ αυτήν την ανάπτυξη. Η τοποθέτησή του στα ράφια πλάι στην ταμπέλα ‘Ιστορικό Μυθιστόρημα’ είναι μάλλον άκρως ειρωνική. Είμαι σίγουρος ο ίδιος ο Binet θα πρέπει να γελάει μ’ αυτό…